گلیم بافی

گلیم بافی دست بافته‌ای است از تار و پود که معمولاً از پشم حیوانات اهلی بر روی دار بافته می شود و امروزه یکی از هنرهای دستی پرطرفدار در ایران است.

گلیم بافی یکی از زیر شاخه های هنر نساجی و بافندگی سنتی به حساب می آید. گلیم یک نوع فرش بدون پرز است.

تار آن پنبه و پشم و بعضی اوقات نخ ابریشم و پود آن از نخ های پشمی ،کرک و ابریشم است که به صورت رنگی استفاده می شود.

تاریخچه گلیم بافی

در زمان های قدیم بشر پوست حیوانات را شكار مي كرده و برای محافظت از بدن به عنوان زیر انداز استفاده مي كرده است.

بعد از مدتی به مرور دامداری و ریسیدن پشم رواج پیدا کرد. بافتن ابتدا در بین قبیله ها جزء اولین هنرهای دستی و به شمار می آمد.

بر اساس شواهد و کاوش های باستان شناسي، بافندگي در ميان ساکنان فلات ایران و سرزمین های همجوار انجام می شده.

در واقع گليم بافي یک مقدمه براي بافت فرش بوده است. آثار پیدایش استفاده از پشم بز و گوسفند برای هنرهای دستی حدود 8000 سال پیش می باشد.

در کل تاريخ آغاز قالي بافي را به 1500-2000 ق م تخمين زده شده و تاريخ آغاز گليم بافي حدود 3000 تا 5000 ق م بوده است.

به عنوان مثال وجود قدیمی ترین فرشی که در دنیا کشف شده پازیریک نام دارد و متعلق به سال های 350 تا 500 هجری قمری می باشد.

انواع گلیم بافی

گلیم ساده یا دورو یا تخت

در این نوع گلیم‌ها بافت آن با روش پودگذاری انجام می‌شود و فقط دارای تار و پود است و در مقایسه با انواع دیگر گلیم ها ضخامت کمتری دارد.

همچنین نگاره‌های دوروی گلیم یکسان است و از دو سمت آن یعنی پشت و رو می‌توان استفاده کرد.

انواع گلیم ها مثل گلیم‌های قشقایی، گلیم‌های سنه و بیجار در کردستان و مسند و گلیم‌های ساده در اردبیل، گلیم‌های سمنان، زنجان و غیره در این گروه قرار دارد.

گلیم یک رو یا سوماک

نام سوماک از نام شامخیا شهری در قفقاز گرفته شده که در آن‌ جا در طی قرن‌ها، گلیم‌ های ظریف گلدار پودی بافته شده است.
بافت سوماک بیشتر با بافت پود پیچ انجام می‌گیرد. بافت گلیم‌ های یک رو یا سوماک با روش پودپیچی و پیچش پود صورت می‌گیرد و از ضخامت بیشتری در مقایسه با گلیم‌های ساده برخوردار است و تار و پود پیچش و پود نازک است.

گلیم‌های خاص یا گلیم‌های یک رو ولی غیر سوماک

در بافت این نوع گلیم‌ها از تکنیک‌ های بافت گلیم ساده (پودگذاری)، بافت گلیم سوماک (پودپیچی) و حتی در مواردی از شیوه‌ی بافت قالی (گره کامل) استفاده می‌شود.

انواع گلیم‌های گل برجسته‌ی ایلام، گچمه در استان کهکیلویه و بویر احمد، شورکی که در استان خراسان و در شهر مشهد بافته می‌شود.

گلیم رضا آباد خار توران که در شاهرود بافته می‌شود، گلیم سفره کردی خراسان هم در این دسته‌بندی قرار می‌گیرد.

ابزار کار گلیم بافی

• شانه
• کجووف ها
• سیخ پودکشی
• قیچی و چاقو
• دار

بافت گلیم‌ های مرغوب با الهام از طرح‌ های سنتی ایرانی توسط بافندگانی از روستاها و عشایر قسمت های مختلف کشور و تشکیل کارگاه ‌های قالی بافی باعث رواج گلیم بافی شده است.

با گذشت زمان با توسعه فعالیت‌ها در زمینه هنرهای دستی، علاقه و نیاز داخلی به قالی، قالیچه و گلیم افزایش پیدا کرده و زمینه‌ ی مساعدی برای بافت قالی‌ ها و گلیم‌ های اصیل ایرانی فراهم شد.